Αναδημοσιεύουμε το δελτίο τύπου των Γιατρών χωρίς σύνορα γιατί εμπεριέχει σοβαρές καταγγελίες για το τι συμβαίνει με τους πρόσφυγες στα νησιά και προστίθεται σε όλα όσα καταγγέλουν και άλλες θεσμικές οργανώσεις. Επιβεβαιώνεται η τραγικότητα της κατάστασης που καταγγέλλει ο Συντονισμός Λέσβου για το Προσφυγικό και και άλλες κινηματικές συλλογικότητες αλληλέγγυων
ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ
Αθήνα, 10 Οκτωβρίου 2017
Οι συνοριακές πολιτικές της
Ευρωπαϊκής Ένωσης προκαλούν κρίση
ψυχικής υγείας
Έκκληση των Γιατρών Χωρίς Σύνορα
προς τις αρχές για μεταφορά των αιτούντων άσυλο από τα νησιά στην ηπειρωτική
χώρα
Αθήνα, 10 Οκτωβρίου 2017 – Μια κατάσταση
έκτακτης ανάγκης για την ψυχική υγεία των αιτούντων άσυλο εκτυλίσσεται στα
ελληνικά νησιά, ως αποτέλεσμα σε μεγάλο βαθμό των κακών συνθηκών
διαβίωσης, της αμέλειας και της βίας, σύμφωνα με νέα έκθεση που δημοσιεύουν σήμερα
οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα. Η διεθνής ιατρική ανθρωπιστική οργάνωση καλεί την ΕΕ
και τις ελληνικές αρχές να σταματήσουν να προκαλούν περισσότερη δυστυχία σε
ανθρώπους που ήδη έχουν ψυχολογικά τραύματα και να μετεγκαταστήσουν αμέσως
όλους τους αιτούντες άσυλο από τα νησιά στην ηπειρωτική χώρα, όπου έχουν περισσότερες πιθανότητες πρόσβασης σε κατάλληλη
στέγαση και υπηρεσίες υγείας.
Με ανοιχτή επιστολή προς τον
Πρωθυπουργό της Ελλάδας, κ. Αλέξη Τσίπρα, ο Πρόεδρος των Γιατρών Χωρίς Σύνορα,
κ. Χρήστος Χρήστου σημειώνει: «Οι συνθήκες για τους πρόσφυγες στα νησιά
επιδεινώνονται διαρκώς τους τελευταίους μήνες. Καθώς βασικές ανθρώπινες ανάγκες
δεν καλύπτονται ακόμα, παρατηρούμε τη δυστυχία των ανθρώπων αυτών να γίνεται
ολοένα και πιο έντονη. Ένα τεράστιο κύμα αβεβαιότητας και φόβου έχει κατακλύσει
τα νησιά, βυθίζοντας ανθρώπους στην απελπισία. Οι συνάδελφοί μου που εργάζονται
στη Λέσβο και τη Σάμο βλέπουν μόνο συντετριμμένους ανθρώπους.».
«Οι άνθρωποι αυτοί έχουν υποστεί
βομβαρδισμούς, ακραία βία και τραυματικά γεγονότα στην πατρίδα τους ή στον
δρόμο προς την Ευρώπη» λέει η Jayne Grimes, συντονίστρια ψυχικής υγείας των Γιατρών Χωρίς Σύνορα στη Σάμο. «Αυτό όμως
που τους ωθεί σε απελπισία, απόγνωση και πράξεις αυτοτραυματισμού είναι η
κατάσταση που αντιμετωπίζουν στα ελληνικά νησιά, και αυτό αποτελεί ντροπή.
Καθημερινά οι ομάδες μας περιθάλπουν ασθενείς που μας λένε ότι θα προτιμούσαν
να είχαν πεθάνει στην πατρίδα τους από το να είναι εγκλωβισμένοι εδώ.»
Όπως περιγράφεται στην έκθεση των
Γιατρών Χωρίς Σύνορα Κατάσταση έκτακτης ανάγκης για την ψυχική υγεία στη
Σάμο και τη Λέσβο, η κλίμακα των αναγκών για φροντίδα ψυχικής υγείας
και η σοβαρότητα της κατάστασης των ασθενών υπερβαίνουν τις δυνατότητες των
υπηρεσιών ψυχικής υγείας στα νησιά.
Το καλοκαίρι, κάθε εβδομάδα έρχονταν στην κλινική των Γιατρών Χωρίς
Σύνορα στη Λέσβο κατά μέσο όρο 6-7 άνθρωποι που χρειάζονταν άμεση φροντίδα έπειτα
από απόπειρες αυτοκτονίας, περιστατικά αυτοτραυματισμών ή ψυχωτικά επεισόδια.
Με μια λίστα αναμονής 146 ατόμων και αύξηση 50% των ασθενών που παραπέμπονταν
από άλλους φορείς, οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα αναγκάστηκαν στα τέλη Αυγούστου να
σταματήσουν να δέχονται νέους ασθενείς, εκτός από επείγοντα περιστατικά.
Σύμφωνα με πολλούς ασθενείς των
Γιατρών Χωρίς Σύνορα, ένας από τους παράγοντες που επιβαρύνουν την ψυχική υγεία
τους είναι η βία που έχουν υποστεί είτε στο ταξίδι είτε στην Ελλάδα. Σε έρευνα που πραγματοποιήθηκε από τους Γιατρούς Χωρίς
Σύνορα και το ερευνητικό κέντρο Epicentre στα τέλη του 2016 και τις αρχές του 2017, βρέθηκε ότι σχεδόν οι μισοί
ερωτώμενοι είχαν υποστεί βία κατά το πέρασμά τους από την Τουρκία και σχεδόν το
ένα τέταρτο είχε υποστεί βία αφότου έφτασε στην Ελλάδα. Ακόμη, όσοι έφτασαν
στη Σάμο μετά την υπογραφή της συμφωνίας ΕΕ-Τουρκίας τον Μάρτιο του 2016
ανέφεραν περισσότερη βία στην Τουρκία και την Ελλάδα από εκείνους που είχαν
φτάσει πριν από την εφαρμογή της συμφωνίας. Ένα ποσοστό 50-70% της βίας αυτής
φέρεται να διαπράχθηκε από κρατικές αρχές.
Οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα καλούν τις
ελληνικές αρχές να μετεγκαταστήσουν αμέσως τους αιτούντες άσυλο στην ηπειρωτική
χώρα και, ως έκτακτο μέτρο, να κλιμακώσουν την παροχή φροντίδας ψυχικής υγείας,
συμπεριλαμβανομένης της ψυχιατρικής φροντίδας και
άλλων ζωτικών υπηρεσιών, για να καλύψουν τις ανάγκες αυτών των αντρών, γυναικών και παιδιών με τα τόσο σοβαρά
ψυχολογικά τραύματα.
«Η μεταφορά των ανθρώπων στην
ηπειρωτική χώρα αποτελεί ανθρωπιστική επιταγή» λέει η Louise Roland-Gosselin, υπεύθυνη εκστρατειών ευαισθητοποίησης των
Γιατρών Χωρίς Σύνορα στην Ελλάδα. «Οι ευρωπαϊκές και ελληνικές αρχές είναι
άμεσα υπεύθυνες για αυτή τη δυστυχία. Η πολύ μεγάλη ευπάθεια των ανθρώπων και η πλήρης αποτυχία των συστημάτων που εφαρμόζονται στα
νησιά δεν αφήνουν άλλη επιλογή.»
«Η ανάσχεση των προσφυγικών ροών
αποτελεί σταθερή επιδίωξη των Ευρωπαίων ηγετών. Προκειμένου η Ευρώπη να
επιτύχει την αποτροπή των αφίξεων, επιφυλάσσει άθλιες συνθήκες στους ανθρώπους
που τελικά θα φτάσουν στην Ελλάδα. Η υπαγορευόμενη από τη συμφωνία ΕΕ-Τουρκίας
πολιτική του εγκλωβισμού στα νησιά είναι απάνθρωπη, ανεδαφική και επικίνδυνη.
Και δεν μπορεί να συνεχιστεί», καταλήγει ο κ. Χρήστου στην επιστολή του προς
τον κ. Τσίπρα. «Οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα σάς ζητάμε να κάνετε ένα γενναίο βήμα
προς την κατεύθυνση του ανθρωπισμού και της αλληλεγγύης. Σε αυτό το σημείο που
βρισκόμαστε δεν υπάρχουν άλλες δικαιολογίες. Σας καλούμε να επιτρέψετε τον
απεγκλωβισμό των ανθρώπων από τα νησιά και την μεταφορά τους στην ηπειρωτική
Ελλάδα σε αξιοπρεπείς συνθήκες με πρόσβαση σε εξειδικευμένη φροντίδα που τόσο
χρειάζονται».
«Σας καλούμε να πάρετε μια γενναία,
ανθρωπιστική απόφαση: Αποσυμφορήστε τα νησιά»
Ανοιχτή Επιστολή του Προέδρου ΔΣ του Ελληνικού Τμήματος των Γιατρών Χωρίς
Σύνορα προς τον Πρωθυπουργό της Ελλάδας
Αξιότιμε κύριε Πρωθυπουργέ,
Σας απευθύνω αυτή την επιστολή γιατί
θα ήθελα να σας ενημερώσω προσωπικά σχετικά με την κατάσταση που αντιμετωπίζουν
σήμερα οι πρόσφυγες στα ελληνικά νησιά.
Αν γυρίσουμε το χρόνο πίσω, θα δούμε
ότι χρειάστηκε μια σειρά από θανάτους στη Μόρια, στα τέλη
του περασμένου Ιανουαρίου, για να μεταφερθούν οι κάτοικοι του καταυλισμού από
τις θαμμένες στο χιόνι σκηνές όπου διέμεναν σε αξιοπρεπείς συνθήκες. Προφανώς,
το γεγονός ότι περισσότεροι από χίλιοι άνθρωποι υπέφεραν επί μήνες στο κρύο
πριν από αυτούς τους θανάτους, δεν αποτελούσε αναγκαία συνθήκη για να ληφθούν
τα απαραίτητα μέτρα.
Και τώρα συμβαίνει ξανά το ίδιο. Οι
συνθήκες για τους πρόσφυγες στα νησιά επιδεινώνονται διαρκώς τους τελευταίους
μήνες. Καθώς βασικές ανθρώπινες ανάγκες δεν καλύπτονται ακόμα, παρατηρούμε τη
δυστυχία των ανθρώπων αυτών να γίνεται ολοένα και πιο έντονη. Ένα τεράστιο κύμα
αβεβαιότητας και φόβου έχει κατακλύσει τα νησιά, βυθίζοντας ανθρώπους στην
απελπισία.
Οι συνάδελφοί μου που εργάζονται στη
Λέσβο και τη Σάμο βλέπουν μόνο συντετριμμένους ανθρώπους. Στη διάρκεια του
καλοκαιριού, κάθε εβδομάδα η κλινική των Γιατρών Χωρίς Σύνορα στη Μυτιλήνη
δεχόταν κατά μέσο όρο 6-7 σοβαρότατα περιστατικά ψυχικής υγείας, όπως απόπειρες
αυτοκτονίας, αυτοτραυματισμούς και ψυχωσικά επεισόδια.
Όλα αυτά τα περιστατικά έχουν όνομα
και μια τραγική ιστορία να διηγηθούν. Η Γκλόρια, αφού έπεσε θύμα βιασμού στο
Κονγκό και στην Τουρκία, προσπάθησε στη Λέσβο να δώσει τέλος στη ζωή της
πίνοντας υγρό καθαρισμού. Την ίδια ημέρα, η Ράνια από τη Συρία, σε προχωρημένη
εγκυμοσύνη, έκανε μια απελπισμένη απόπειρα αυτοκτονίας πιάνοντας ηλεκτρικά
σύρματα. Ο Αφράν, Κούρδος από τη Συρία και πατέρας τριών παιδιών, βασανίστηκε
στη Συρία, απ' όπου διέφυγε για να φτάσει στη Σάμο, όπου ζει τους τελευταίους
11 μήνες. Αν και έχει πιστοποιητικό που βεβαιώνει ότι είναι θύμα βασανιστηρίων,
ο Αφράν παραμένει εγκλωβισμένος και μπορεί να απελαθεί ανά πάσα στιγμή στην
Τουρκία, καθώς η αίτηση ασύλου του απορρίφθηκε για δεύτερη φορά.
Τον Αύγουστο βρέθηκα στη Μοσούλη,
στο Ιράκ, σε αποστολή ως χειρουργός. Είδα μπροστά μου τις φρικτές συνέπειες
ενός πολέμου χωρίς τέλος. Μίλησα με τους ανθρώπους και προσπάθησα να καταλάβω
τι περνούν. Ως πατέρας δύο παιδιών, όπως κι εσείς κύριε Πρωθυπουργέ, είμαι
βέβαιος ότι θα έκανα ακριβώς το ίδιο. Θα προσπαθούσα να σώσω την οικογένειά μου
αναζητώντας ασφάλεια όπου αυτό θα ήταν δυνατό. Οι ομάδες μας διαπιστώνουν ότι
όλο και περισσότερες οικογένειες από το Ιράκ και τη Συρία έρχονται στα ελληνικά
νησιά τους τελευταίους μήνες. Τον περασμένο Ιούλιο, το 40% των ανθρώπων που
έφτασαν στα ελληνικά νησιά ήταν παιδιά.
Οι άνθρωποι αυτοί μάζεψαν όλες τις
δυνάμεις και τις ελπίδες τους και κατάφεραν με πολλές δυσκολίες, ακόμα και με
ανθρώπινες απώλειες, να φτάσουν στην Ευρώπη. Κι όμως, είναι εδώ στην Ευρώπη
όπου συνθλίβονται οι ελπίδες τους.
Σήμερα δημοσιεύουμε έκθεση με τίτλο
«Κατάσταση έκτακτης ανάγκης για την ψυχική υγεία στη Σάμο και τη Λέσβο». Όπως
αντιλαμβάνεστε, τα ευρήματα είναι αποκαρδιωτικά. Το βαθύ ψυχικό τραύμα είναι
εξαιρετικά σύνηθες πλέον στα νησιά. Συχνά συνοδεύεται από συναισθήματα ντροπής
και ταπείνωσης. Για να αναπνεύσει το τραύμα και να θεραπευτεί χρειάζεται ένα
ασφαλές περιβάλλον. Οι άνθρωποι βιώνουν έντονα την απουσία ενός τέτοιου
φιλόξενου χώρου όταν φτάνουν στα ελληνικά νησιά με αποτέλεσμα να επιδεινώνεται
η ψυχική υγεία τους. Από την πρώτη στιγμή αντιλαμβάνονται την Ευρώπη να τους
λέει «δεν σας θέλουμε εδώ, θα σας στείλουμε πίσω στην Τουρκία».
Η ανάσχεση των προσφυγικών ροών
αποτελεί σταθερή επιδίωξη των Ευρωπαίων ηγετών. Προκειμένου η Ευρώπη να
επιτύχει την αποτροπή των αφίξεων, επιφυλάσσει άθλιες συνθήκες στους ανθρώπους
που τελικά θα φτάσουν στην Ελλάδα. Πολλοί αιτούντες άσυλο μάς εκμυστηρεύονται
«αν ήξερα πως θα είναι έτσι στην Ευρώπη, θα είχα προτιμήσει να πεθάνω στην
πατρίδα μου». Είμαστε υπερήφανοι γι' αυτό ως Έλληνες και Ευρωπαίοι, κύριε
Πρωθυπουργέ;
Η υπαγορευόμενη από τη συμφωνία
ΕΕ-Τουρκίας πολιτική του εγκλωβισμού στα νησιά είναι απάνθρωπη, ανεδαφική και
επικίνδυνη. Και δεν μπορεί να συνεχιστεί. Οι αιτούντες άσυλο, όπως η Γκλόρια, η
Ράνια και ο Αφράν, που φτάνουν στις
ελληνικές ακτές πρέπει να μπορούν να μετακινηθούν στην ηπειρωτική χώρα.
Είναι ανθρωπιστική επιταγή.
Κύριε Πρωθυπουργέ, οι Γιατροί Χωρίς
Σύνορα σάς ζητάμε να κάνετε ένα γενναίο βήμα προς την κατεύθυνση του
ανθρωπισμού και της αλληλεγγύης. Σε αυτό το σημείο που βρισκόμαστε δεν υπάρχουν
άλλες δικαιολογίες. Σας καλούμε να επιτρέψετε τον απεγκλωβισμό των ανθρώπων από
τα νησιά και την μεταφορά τους στην ηπειρωτική Ελλάδα διασφαλίζοντας αξιοπρεπείς
συνθήκες και πρόσβαση σε εξειδικευμένη φροντίδα που τόσο χρειάζονται.
Με εκτίμηση,
Χρήστος Χρήστου
Πρόεδρος του Ελληνικού Τμήματος των
Γιατρών Χωρίς Σύνορα
Σημειώσεις: Η δράση των Γιατρών Χωρίς Σύνορα στην
Ελλάδα
Οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα παρέχουν ιατρική και ανθρωπιστική
βοήθεια σε αιτούντες άσυλο και μετανάστες στην Ελλάδα από το 1996. Το 2014, οι
Γιατροί Χωρίς Σύνορα διεύρυναν τις δραστηριότητές τους στην Ελλάδα προκειμένου
να καλύψουν τις ανάγκες των αιτούντων άσυλο που έφταναν στα νησιά και την
ηπειρωτική χώρα από την Τουρκία. Από το 2016, οι ιατρικές ομάδες των Γιατρών
Χωρίς Σύνορα στην Ελλάδα προσφέρουν υπηρεσίες που περιλαμβάνουν βασική φροντίδα
υγείας, θεραπεία για χρόνια νοσήματα, φροντίδα σεξουαλικής και αναπαραγωγικής
υγείας, φυσικοθεραπεία και φροντίδα ψυχικής υγείας. Σήμερα, οι Γιατροί Χωρίς
Σύνορα παρέχουν ιατρικές υπηρεσίες στην Αθήνα, την Αττική, την Κεντρική Ελλάδα,
την Ήπειρο, τη Λέσβο και τη Σάμο. Από τον Ιανουάριο έως τον Αύγουστο του 2017,
οι ιατρικές ομάδες των Γιατρών Χωρίς Σύνορα στην Ελλάδα πραγματοποίησαν περισσότερες
από 21.600 συνεδρίες.
Οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα
εργάζονται στη Λέσβο από τον Ιούλιο του 2015. Τον Οκτώβριο του 2016, οι Γιατροί
Χωρίς Σύνορα άνοιξαν μια κλινική στην πόλη της Μυτιλήνης για αιτούντες άσυλο
και μετανάστες από όλο το νησί, συμπεριλαμβανομένων των ασθενών που
παραπέμπονται από τους καταυλισμούς της Μόριας και του Καρά Τεπέ. Η κλινική
παρείχε βασική φροντίδα υγείας, φροντίδα
σεξουαλικής και αναπαραγωγικής υγείας, φροντίδα ψυχικής υγείας και θεραπεία για
χρόνια νοσήματα. Η ομάδα πλέον
εστιάζει στις ανάγκες σωματικής και ψυχικής υγείας των θυμάτων βασανιστηρίων
και σεξουαλικής βίας, καθώς και σε σοβαρές ψυχικές διαταραχές. Από τον Ιανουάριο έως τον Αύγουστο του 2017, η ομάδα των Γιατρών Χωρίς
Σύνορα στη Λέσβο πραγματοποίησε 2.100 ιατρικές συνεδρίες, 1.060 συνεδρίες σεξουαλικής και
αναπαραγωγικής υγείας και 1.270
συνεδρίες κλινικής ψυχολογικής φροντίδας.
Οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα
λειτουργούν μια δομή προσωρινής φιλοξενίας για ευάλωτα άτομα στο Βαθύ της
Σάμου, με δυνατότητα φιλοξενίας έως 80 ατόμων. Οι φιλοξενούμενοι εντοπίζονται
και παραπέμπονται από διάφορες οργανώσεις και αρχές που εργάζονται στο Κέντρο
Καταγραφής και Ταυτοποίησης. Οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα τους παρέχουν βασικές
ιατρικές υπηρεσίες και παραπομπές στο τοπικό νοσοκομείο. Ακόμη, οι
Γιατροί Χωρίς Σύνορα υποστηρίζουν εθελοντικές οργανώσεις και παρέχουν
πληροφορίες για νομικά θέματα και ατομική βοήθεια σχετικά με αιτήσεις ασύλου σε
συνεργασία με το Ελληνικό Συμβούλιο για τους Πρόσφυγες. Από τον Ιανουάριο έως τον Αύγουστο του 2017, η ομάδα των Γιατρών Χωρίς Σύνορα στη Σάμο
πραγματοποίησε 460 συνεδρίες κλινικής
ψυχολογικής φροντίδας.
Για περισσότερες πληροφορίες, συνεντεύξεις και θέματα Τύπου:
Δημήτρης Ρουμπής
Υπεύθυνος Τύπου, Γιατροί Χωρίς Σύνορα, Ελληνικό Τμήμα
Τηλ. 210 5 200 500 (εσωτ.109), κιν. 6936699142
Email: dimitris.roubis@athens.msf.org