Γράφει
ο Νεκτάριος Καλογήρου
Η Λιβύη σήμερα έχει μετατραπεί σ’ ένα καινούργιο κολαστήριο,
τύπου Αουσβιτς και ουδείς σκεπτόμενος άνθρωπος σε ολόκληρο τον κόσμο δικαιούται
για να κλείνει τα μάτια σε εκείνα που συμβαίνουν στη νότια πλευρά της
Μεσογείου. Το πιο τραγικό της όλης κατάστασης είναι η διαπίστωση πως τα
βασανιστήρια των ανθρώπων, τα σκλαβοπάζαρα, η εκπόρνευση κοριτσιών και αγοριών,
χρηματοδοτούνται από πόρους της Ευρωπαϊκής Ενωσης!
Η «δημοκρατική», για τις ανάγκες του ρεπορτάζ, επικοινώνησε
με τον κ. Ιάσονα Αποστολόπουλο, Ελληνα διασώστη που συμμετέχει στο πλήρωμα του
σκάφους «Aquarius» και πλέει στη θαλάσσια περιοχή ανοικτά της Λιβύης. Αποστολή
του πληρώματος είναι να σώζουν τους μετανάστες από τη μανία της θάλασσας και
τις αποκαλούμενες «Λιβυκές λιμενικές αρχές». Οι τελευταίες, ενισχύονται
οικονομικά από την Ευρωπαϊκή Ενωση μέσα από τη συμφωνία της Μάλτας, που
προβλέπει τη διάθεση κονδυλίων για την ανάσχεση των μεταναστευτικών ροών από
τις χώρες της βορείου Αφρικής προς την Ευρώπη. Το πρόβλημα είναι πως εκείνο που
πραγματικά συμβαίνει είναι να συντηρείται ένα απέραντο στρατόπεδο συγκέντρωσης
στη Λιβύη, εκεί όπου οι συμμορίες συλλαμβάνουν τους μετανάστες, τους κλείνουν
σε κλουβιά, τους βασανίζουν με μόνο στόχο να εκβιάσουν χρήματα από τους
συγγενείς των συλληφθέντων. Εκείνοι που καταφέρνουν να ξεφύγουν από τα
κολαστήρια και να μπουν σε μια βάρκα για την Ευρώπη, διώκονται από τις
αποκαλούμενες «Λιβυκές λιμενικές αρχές» με σκοπό να τους συλλάβουν και να τους
επιστρέψουν ξανά στα κλουβιά τους.
Τα βασανιστήρια
Ο Έλληνας διασώστης Ιάσονας Αποστολόπουλος μίλησε με πικρία
προς τη «δημοκρατική» για τις μαρτυρίες των ανθρώπων που τελικά καταφέρνουν να
διασωθούν. «Ολοι έχουν υποστεί βασανιστήρια, όλοι έχουν να περιγράψουν φρικτές
εικόνες από τα όσα είδαν να συμβαίνουν σε Λιβυκό έδαφος» δήλωσε ο κ.
Αποστολόπουλος προς τη «δημοκρατική» και στάθηκε ιδιαίτερα στην περιγραφή ενός
μετανάστη, όπως ο ίδιος την αφηγήθηκε μόλις πριν από μία εβδομάδα:
«Στη Λιβύη δεν καταλαβαίνουν από ανήλικους, παιδιά ή γυναίκες,
μας βασανίζουν όλους. Δεν υπάρχει νόμος , κάθε συμμορία κάνει ό,τι θέλει. Μας
αιχμαλωτίζουν σαν άγρια ζώα στο δρόμο και μας κλείνουν στις φυλακές. Κάθε
συμμορία έχει τη δική της φυλακή. Αν δεν έχεις λεφτά απλά θα πεθάνεις εκεί
μέσα. Κάθε μέρα πεθαίνουν άνθρωποι στα κέντρα αυτά, κάθε μέρα. Από
βασανιστήρια, αρρώστιες και εκτελέσεις. Αν δεν έχεις χρήματα σου κόβουν τα
δάχτυλα, σου κάνουν ηλεκτροσόκ, σε δέρνουν μέχρι αναπηρίας. Όλα γίνονται για να
αποσπάσουν χρήματα από τις οικογένειες μας, είναι επιχείρηση. Για να
επισπεύσουν τις πληρωμές μια φορά τη βδομάδα μας καλούν στο προαύλιο, μας
βάζουν σε μια σειρά και εκτελούν κάποιον στην τύχη από αυτούς που δεν έχουν
πληρώσει. Είδα να εκτελούν δύο ανθρώπους κατ’ αυτόν τον τρόπο. Την τρίτη
βδομάδα κατάφερα να δραπετεύσω από το παραθυράκι της τουαλέτας. Σπρώξαμε ένα
τούβλο και βγήκαμε εγώ και άλλοι δύο».
Ο κ. Αποστολόπουλος συνέχισε, «δύο 15 χρονα παιδιά από την
Γουινέα-Κονακρύ μας λένε»:
«Μας δέρνανε συνέχεια, κάθε μέρα. Δεν λυπούνται κανέναν. Μας
κρεμάνε ανάποδα και μας χτυπάνε μέχρι λιποθυμίας. Το πρόβλημα δεν είναι το ξύλο
αλλά οι δολοφονίες. Σκοτώνουν ανθρώπους κάθε μέρα χωρίς καμιά αφορμή. Έναν
άνθρωπο του ρίξανε βενζίνη και τον κάψανε ζωντανό. Τις νύχτες ακούμε κραυγές
από κορίτσια που βιάζονται στα διπλανά δωμάτια από τους φρουρούς. Πολλές φορές
βιάζουν τη γυναίκα μπροστά στον άντρα της για βασανιστήριο».
«Ο Ακίμ από την Σιέρα Λεόνε καταθέτει για την Λιβύη. «Οι
συνθήκες στα κέντρα είναι πέρα από φρικτές. Μπάνιο δεν κάνουμε ποτέ, εκτός και
αν είναι να μας κάνουν ηλεκτροσόκ στα ντους. Το φαϊ είναι μια πιατέλα μακαρόνια
για 50 άτομα. Το πετάει ο φρουρός στη μέση του δωματίου και αν είσαι τυχερός
μπορεί να προλάβεις να αρπάξεις λίγα με την χούφτα σου».
«Οι πυροβολισμοί στη Λιβύη είναι όπως ακούμε τώρα τον ήχο
της μηχανής του πλοίου. Αδιάκοποι, δεν τους παρατηρείς καν, είναι μέρος του
περιβάλλοντος σου. Μη με ρωτάς πόσους μετανάστες έχω δει να εκτελούνται. Είναι
αμέτρητοι. Οι φρουροί στη Λιβύη είναι σαν παιδιά, αν θέλουν να διασκεδάσουν
σκοτώνοντας κάποιον, θα το κάνουν χωρίς κανέναν ενδοιασμό. Ειδικά τις νύχτες
που είναι υπό την επήρεια ναρκωτικών είναι αφάνταστα επικίνδυνοι και
απρόβλεπτοι». Για τον Ακίμ ο Ελληνας διασώστης εξήγησε ότι «κλαίγοντας, μου
έδειξε το στόμα του και μου εξήγησε ότι τον ανάγκασαν να πάρει την μητέρα του
τηλέφωνο για να ζητήσει λύτρα και τότε οι φρουροί του έβγαλαν ένα δόντι για να
ακουστεί η κραυγή του».
Σκάνδαλο για την
Ευρωπαϊκή Ενωση
Εκείνοι που επιχειρούν να περάσουν σε ευρωπαϊκό έδαφος
προέρχονται από διάφορες περιοχές της Αφρικής. Είτε λόγω των εμφύλιων πολέμων,
είτε εξαιτίας της πείνας και της δίψας, όλοι τους αναζητούν ένα τρόπο να σώσουν
τις ζωές τους και τις αντίστοιχες των οικογενειών τους.
Η Λιβύη, ειδικά μετά την ανατροπή του Καντάφι, έχει
καθιερωθεί ως η περιοχή – σταθμός για την έξοδο προς τη Μεσόγειο και από κει
στην Ιταλία. Για το λόγο αυτό και τα σύνορα της χώρας περνούν χιλιάδες πρόσωπα
με την ελπίδα να ανεβούν σε κάποιο καράβι για τη γη της επαγγελίας. «Με το που
μπαίνουν στη Λιβύη οι μετανάστες συλλαμβάνονται από τις συμμορίες», δήλωσε προς
τη «δημοκρατική» ο κ. Αποστολόπουλος και συνέχισε: «Οι συλληφθέντες κρατούνται
σε κλουβιά και με βασανιστήρια τους αναγκάζουν να επικοινωνήσουν με τις
οικογένειές τους για να στείλουν χρήματα. Αν υπάρχουν χρήματα και πληρωθούν τα
λύτρα, τότε αφήνονται ελεύθεροι, μέχρις ότου του συλλάβουν άλλες συμμορίες που
θα απαιτήσουν ξανά λύτρα και ούτω καθεξής. Οι διασωθέντες μας αναφέρουν ότι
υπήρχαν φορές που πλήρωσαν τρεις και τέσσερις φορές τους δεσμώτες τους». «Αν
δεν υπάρχουν χρήματα, τότε οι μετανάστες πωλούνται ως σκλάβοι. Γίνεται κανονικό
παζάρι και οι σκλάβοι αγοράζονται από εκείνους που έχουν ανάγκη εργατικών
χεριών. Η σκλαβιά δεν αποτελεί σχήμα λόγου, είναι πραγματική και περιγράφεται
από τους ίδιους ως «donkey jobs». Δουλεύουν, μέχρις ότου στεγνώσουν σωματικά
και αν δεν δολοφονηθούν, τότε αφήνονται ελεύθεροι. Το «σύστημα» χρειάζεται
καινούργιο αίμα, καινούργιους μετανάστες που να έχουν λεφτά να πληρώσουν ή
δυνάμεις για να δουλεύουν».
«Αυτούς τους βασανιστές κι εγκληματίες χρηματοδοτεί κι
εκπαιδεύει η Ευρωπαϊκή Ένωση για να σταματάνε τις βάρκες με τους πρόσφυγες και
να τους επιστρέφουν πίσω στη Λιβύη. Πάνω από 200 εκατομμύρια ευρώ, λιμενικά
σκάφη κι εξοπλισμός έχουν δοθεί στις λιβυκές συμμορίες για το μπλοκάρισμα της
μετανάστευσης. Πρόκειται ίσως για το μεγαλύτερο πολιτικό σκάνδαλο αυτή τη
στιγμή και περνάει τελείως στα ψιλά».
Οι διασώσεις σε Αιγαίο
και Μεσόγειο
Το σκάφος «Aquarius» ανήκει στη ΜΚΟ «SOS Mediterranee» με
έδρες σε Γερμανία, Γαλλία και Ιταλία. Σε αυτό επιβαίνουν διασώστες από όλο τον
κόσμο και το τμήμα της παροχής ιατρικής βοήθειας στελεχώνεται από τους
«Γιατρούς Χωρίς Σύνορα».
«Εμείς δεν έχουμε σχέση με στεριά, το σκάφος μένει για
εβδομάδες κοντά στην Αφρική και επιστρέφουμε στην έδρα μας στη Σικελία μόνο
όταν χρειαζόμαστε ανεφοδιασμό ή αν πρέπει να μεταφέρουμε μετανάστες».
Ο ίδιος ο κ. Ιάσονας Αποστολόπουλος δούλεψε ως εθελοντής στη
Λέσβο, το έτος 2015, όταν οι μεταναστευτικές ροές από την Τουρκία προς τα νησιά
του Αιγαίου ήταν διαρκείς. «Προφανώς οι μετανάστες που προέρχονταν από την
Τουρκία ήταν μεν ταλαιπωρημένοι από την πορεία, όμως δεν είχαν υποστεί
βασανιστήρια. Απλώς τους εκμεταλλευόντουσαν οικονομικά οι διακινητές. Αυτό που
βλέπουμε να συμβαίνει στη Λιβύη ξεπερνά την ανθρώπινη λογική».
Η διασώσεις στη θαλάσσια περιοχή ανοικτά της Λιβύης γίνονται
για την προστασία των μεταναστών που κινδυνεύουν είτε από τις «λιμενικές
αρχές», είτε από πιθανό πνιγμό.
«Η πρώτη εβδομάδα του Νοεμβρίου ήταν η πιο μαύρη των
τελευταίων μηνών. Τεράστιες επιχειρήσεις διάσωσης στην κεντρική Μεσόγειο με
τελικό απολογισμό 2.610 διασωθέντες και πάνω από 40 νεκρούς πρόσφυγες. Ανάμεσα
στους νεκρούς ήταν και 26 κορίτσια από τη Νιγηρία (14-18 ετών) που εντοπίστηκαν
από ένα ισπανικό πολεμικό πλοίο.
Εμείς διασώσαμε και μεταφέραμε στην Ιταλία 588 ανθρώπους και
δυστυχώς 4 νεκρούς. Για πρώτη φορά είχαμε μετανάστες από 30 διαφορετικές χώρες
της Αφρικής και της Ασίας μεταξύ των οποίων και το Νεπάλ, η Υεμένη, η Ισημερινή
Γουινέα, η Αίγυπτος, η Λιβύη, το Σουδάν, η Σιέρα Λεόνε, το Μπενίν κτλ».
Εικόνες από μία διάσωση
Ο κ. Αποστολόπουλος περιγράφει: «Η πιο δύσκολη διάσωση έγινε
την Τετάρτη 1 Νοεμβρίου, στα 35 μίλια από τις ακτές της Λιβύης. Φουσκωτή βάρκα
με 120 άτομα μάς είδε και πλησίαζε σταθερά προς το μέρος μας. Όλα φαινόντουσαν
μια χαρά, είχαμε ήδη ρίξει το πρώτο μας σκάφος στο νερό κι ενώ ετοιμαζόμασταν
να ρίξουμε και το δεύτερο, ακούμε μια φωνή «ανθρωποι στη θάλασσα!»».
«Κοιτάμε και βλέπουμε, η βάρκα έχει κοπεί στα δύο και οι
μισοί άνθρωποι έχουν πέσει στο νερό. Η καρδιά σφίγγεται από την σκέψη ότι
υπάρχουν οικογένειες με παιδιά μέσα, κανείς δε φοράει σωσίβιο και ελάχιστοι
ξέρουν κολύμπι. Μέχρι να ετοιμάσουμε τον γερανό για να ρίξουμε και το δεύτερο
φουσκωτό μας στη θάλασσα, το πρώτο μας φουσκωτό έχει ήδη πάει κι επιστρέφει από
το ναυάγιο μέσα σε τεράστια ένταση και αναστάτωση. «Φέρνουν πνιγμένους», φώναξε
κάποιος. Ο ασύρματος επιβεβαιώνει «άνθρωπος με ανακοπή καρδιάς», το φορείο
ετοιμάζεται και σε δευτερόλεπτα ξεκινάει καρδιοαναπνευστική αναζωογόνηση στο
κατάστρωμα με συμπιέσεις στο στήθος και αναπνοές».
«Εμείς μπαίνουμε στο δεύτερο φουσκωτό και τρέχουμε στο
ναυάγιο. Η εικόνα είναι ασύλληπτη. Δεν έχω ξαναδεί βάρκα τόσο διαλυμένη στη ζωή
μου.
Δεκάδες άνθρωποι είναι στο νερό ουρλιάζουν και παλεύουν για
τη ζωή τους, εμείς τους πετάμε σωσίβια και προσπαθούμε να φέρουμε ό,τι πλωτό
μέσο έχουμε δίπλα τους ώστε να κρατηθούν και να μην διασπείρονται από το κύμα».
«Η αντίδραση των ανθρώπων ήταν συγκλονιστική. Ένα 15χρόνο
παιδί στεκόταν στην βυθισμένη πρύμνη με το νερό να έχει φτάσει στον λαιμό του
κι όμως δεν έφευγε, να κολυμπήσει, να σωθεί. Έστεκε εκεί για να κρατάει τα
σχοινιά της πρύμνης ψηλά ώστε να μην μπαίνει κι άλλο νερό στη βάρκα για να σωθούν
οι υπόλοιποι».
«Ένας άλλος πρόσφυγας, παρόλο που βρισκόταν σε ασφαλές
σημείο , βούτηξε στη θάλασσα και κολύμπησε 50 μέτρα για να πιάσει 3 σωσίβια και
να τα δώσει σε αυτούς που δεν είχαν. Οι ναυαγοί που είχαμε ήδη περισυλλέξει στο
σκάφος μας, έβγαζαν τα σωσίβια τους και τα πέταγαν σε αυτούς που ήταν μέσα στη
θάλασσα. Ένας από αυτούς μάλιστα βούτηξε ξανά, κολύμπησε και ρυμούλκησε έναν
αδύναμο ναυαγό μέχρι το φουσκωτό μας».
«Καμία σχέση με το «ο σώζων εαυτόν σωθήτω». Ακόμα και παιδιά
5 χρονών μας βοηθούσαν με ό,τι τρόπο μπορούσαν. Δεν ξέρω πως να το εξηγήσω.
Ίσως η φρίκη των βασανιστηρίων της Λιβύης να έχει αναπτύξει τρομερό δέσιμο
κοινότητας μεταξύ τους. Ο πνιγμός είναι απλά μια εκδοχή στην καθημερινή
αναμέτρηση με τον θάνατο στην Λιβύη, και ίσως όχι η χειρότερη. Όπως μου τόνιζε
ο Chabi από την Γκάμπια «Καλύτερα να πεθάνουμε στη θάλασσα παρά να γυρίσουμε
στην Λιβύη».
«Ένας νεαρός από το Σουδάν, χωρίς να φοράει σωσίβιο, έκανε
υπεράνθρωπη προσπάθεια να κρατήσει τον λιπόθυμο αδερφό του στην επιφάνεια. Όταν
φτάσαμε να τον πάρουμε, ο αδερφός του ήταν με το κεφάλι μπρούμυτα στο νερό και
χωρίς σφυγμό. Ξεκινήσαμε ΚΑΡΠΑ μέσα στο φουσκωτό το οποίο συνεχίστηκε στο
καράβι και σαν από θαύμα μετά από 20 λεπτά συμπιέσεις, ο άνθρωπος επέστρεψε στη
ζωή! Επιτόπου, καλέσαμε ελικόπτερο για αεροδιακομιδή που τον μετέφερε στο
νοσοκομείο της Λαμπεντούζας».
Δυστυχώς, δεν συνέβη το ίδιο με όλους. Ενας ναυαγός
βυθίστηκε μπροστά στα μάτια μας και χάθηκε στη θάλασσα. Από το καράβι μας είπαν
ότι είδαν άλλα 2 άτομα να εξαφανίζονται στο νερό. Οι μαρτυρίες κάνουν λόγο για
2-5 αγνοούμενους. Μια κοπέλα από την Νιγηρία έψαχνε τα αδέρφια της μέσα στο
καράβι μέχρι την τελευταία στιγμή που φτάσαμε στην Ιταλία.
Μόλις τελείωσε η διάσωση, έψαχνα στο κατάστρωμα να γνωρίσω
τον πιτσιρικά που με αυτοθυσία κράταγε την βάρκα να μην πλημμυρίσει. Τον λένε
Μοχάμεντ, είναι 16 χρονών και ταξιδεύει με τον θείο του από το Σουδάν. Μου
εξήγησε ότι η βάρκα τρύπησε στη μέση της διαδρομής και για 3 ώρες κρατούσαν την
τρύπα με κολλητική ταινία. Η τρύπα μεγάλωσε κι επεκτάθηκε σε όλο το μπαλόνι το
οποίο έσκασε 5 λεπτά πριν φτάσουμε δίπλα τους. Μισή ώρα αργότερα να είχαμε
φτάσει και θα ήταν όλοι τους νεκροί. 120 άνθρωποι».