Ως εργαζόμενες/οι στη δομή «Εστία» πληροφορηθήκαμε για τη δημοσίευση κειμένου από εργαζόμενες/ους σε Δομές Φιλοξενίας ασυνόδευτων ανηλίκων και Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις αλλά και εργαζόμενες/ους και χρήστ(ρι)ες στο Χώρο της Ψυχικής Υγείας, τη πρωτοβουλία Ψ και τη πρωτοβουλία για ένα πολύμορφο κίνημα για την ψυχική υγεία. Μας λυπεί ιδιαιτέρως που πρωτοβουλίες, εφημερίδες αλλά και ανεξάρτητα διαδικτυακά μέσα ενημέρωσης, καθώς και το σωματείο εργαζομένων σε ΜΚΟ δημοσιεύουν και αναδημοσιεύουν πληροφορίες και αφηγήσεις χωρίς προηγούμενη επικοινωνία με τους εργαζομένους του Ξενώνα «Εστία», στον οποίο και αναφέρεται καταγγελτικά το δημοσιευμένο κείμενο, για τη συμπερίληψη αυτών στο δημόσιο λόγο. Με έκπληξη διαβάζουμε κείμενο ανθρώπων που έχουν υπάρξει συνάδελφοι μας/εργαζόμενοι σε δομές φιλοξενίας ασυνόδευτων ανηλίκων και γνωρίζουν εκ των έσω την σκληρή πραγματικότητα και την εργασιακή συνθήκη όλων μας. Δηλαδή ανθρώπων που έρχονται καθημερινά σε επαφή με παιδιά που έχουν βιώσει τραγικές/τραυματικές εμπειρίες, τις οποίες δεν όφειλαν να ζήσουν και που αντίστοιχες συνεχίζουν να βιώνουν με τον εγκλωβισμό τους στη χώρα μας.
Ο τρόπος λειτουργίας των δομών, η εργασιακή επισφάλεια, οι εργασιακές συνθήκες και σχέσεις που επηρεάζουν το περιεχόμενο της εργασίας μας, τα δομικά ζητήματα λειτουργίας των ΜΚΟ αλλά και οι ευρύτερες μεταναστευτικές πολιτικές είναι όλα λίγο-πολύ γνωστά, δεν δύναται να αναλυθούν στο παρόν κείμενο αλλά ωστόσο αποτελούν και αυτά ζητήματα, που όσοι/ες έχουμε εργαστεί ή εργαζόμαστε σε ΜΚΟ γνωρίζουμε πόσο δυσχεραίνουν το έργο μας. Επιφέρουν ματαίωση, επαγγελματική εξουθένωση, συνθήκες και ανθρώπινα συναισθήματα που καθημερινά κάθε εργαζόμενος σε αντίστοιχα πλαίσια αγωνίζεται πραγματικά, ως οφείλει, να μην εξωτερικεύονται στην επαφή και επικοινωνία με τα παιδιά, τα οποία βιώνουν ούτως ή άλλως δυσκολίες. Είναι αυτά που στην ουσία θα έπρεπε να μας ενώνουν και να μας κινητοποιούν ως εργαζόμενους/ες συλλογικά στην συνεχή ανάδειξη της κοινωνικής αδικίας και του αποκλεισμού που υφίστανται τα ασυνόδευτα ανήλικα άτομα. Ωστόσο, στο δημοσιευμένο κείμενο γίνεται η επιλογή της δημιουργίας μιας πολωτικής κατάστασης στην κοινότητα των εργαζόμενων σε ΜΚΟ και εστιάζει - με μια εμπάθεια που δεν μπορούμε να κατανοήσουμε - σε συκοφαντικές, ανήθικες και ψευδείς καταγγελίες απέναντι σε εργαζόμενες/ους, ένα κείμενο που μιλάει για εμάς χωρίς εμάς..
Στο ίδιο κείμενο συντελείται εκτός των άλλων και στοχοποίηση συναδέλφισσας, αναφέροντας ότι χρησιμοποίησε ως μέσο πειθάρχησης και ως κατάχρηση εξουσίας "την ακούσια νοσηλεία", γεγονός που δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα. Κανένας εργαζόμενος και καμία εργαζόμενη, σε καμία θέση σε μια δομή φιλοξενίας, δεν έχει δικαιοδοσία/αρμοδιότητα να διατάξει ακούσια νοσηλεία όπως όλως παρελκυστικά επισημαίνεται πολλές φορές στο κείμενο των συναδέλφων που κατά τα άλλα ανοίγουν έναν σημαντικό διάλογο για την ανάπτυξη εκείνων των παιδιών είτε προσφύγων είτε μεταναστών είτε οποιονδήποτε παιδιών που είναι ορφανά ή αγνοούνται οι γονείς τους και αναγκάζονται να ζουν σε δομές φιλοξενίας. Στο παρόν κείμενο, υποχρεούμαστε να μη προβούμε σε λεπτομέρειες για το συγκεκριμένο περιστατικό αφού αποτελεί προσωπικό/ευαίσθητο δεδομένο για τον ανήλικο, οφείλουμε, όμως, να τονίσουμε ποια είναι η θέση μας απέναντι στην κατάχρηση της ακούσιας νοσηλείας και άσκησης ψυχολογικής κακοποίησης – όπως οι απειλές για ακούσια νοσηλεία ως μέσο πειθάρχησης- και αυτή είναι κατηγορηματική. Οι κακοποιητικές πρακτικές δεν έχουν θέση, όχι μόνο στο πλαίσιο του Ξενώνα «Εστία» στον οποίο εργαζόμαστε, αλλά και σε οποιοδήποτε πλαίσιο υποστήριξης ευάλωτων πληθυσμιακών ομάδων.
Όσον αφορά το περιστατικό της καταγγελίας του 17χρονου, με απόλυτο σεβασμό στο βίωμα του και με γνώμονα την προστασία των προσωπικών του δεδομένων, μιας και δεν πρόκειται για συνέντευξη του ιδίου, αλλά για μεταφορά / εκπροσώπηση από τρίτο/ους, έχουν αναλάβει οι αρμόδιοι φορείς. Κάθε άτομο έχει και πρέπει να έχει την ελευθερία να καταγγείλει, να διεκδικήσει και να αντιπαρατεθεί σε κάθε περίπτωση καταπάτησης των δικαιωμάτων του. Ως εργαζόμενοι/ες σε ΜΚΟ προσπαθούμε καθημερινά να αποτελούμε τον μοχλό πίεσης για κοινωνική αλλαγή και κοινωνική δικαιοσύνη μέχρι το σημείο που μας το επιτρέπει η επαγγελματική εξουθένωση που απορρέει από τη συνεχή προσπάθεια διεκδίκησης και εξασφάλισης της βασικής ψυχοκοινωνικής/εκπαιδευτικής και καθημερινής υποστήριξης που χρειάζονται και απαιτείται να έχουν τα παιδιά.
Στο σημείο αυτό είναι εύλογο να υπενθυμίσουμε ότι οι μαγείρισσες, οι διοικητικοί υπάλληλοι, οι φροντίστριες/ες, καθαρίστριες/ές, οι επιστημονικά υπεύθυνες/οι, εκπαιδευτικοί, ψυχολόγοι, κοινωνικοί λειτουργοί και διερμηνείς είμαστε όλες και όλοι άτομα που εργάζονται κάτω από τις ίδιες συνθήκες, βιώνοντας εν μέρει τις ίδιες δυσκολίες και τις ίδιες επιτυχίες. Το ότι υπάρχει διαφορετική θέση / ρόλος και ευθύνη δεν σημαίνει αποκλειστικά πόλωση, αλλά καταμερισμός της εργασίας, διαφορετική συνεργασία και διαφορετική διαθεσιμότητα στην ανάγκη, όπως η παροχή 24/7 oncall υποστήριξης, ακόμη και η δια ζώσης παρουσίας για κρίσεις και ανάγκες παιδιών και εργαζόμενων. Συνακόλουθα, δεν θα πρέπει να ξεχνάμε το θέμα του γνωστικού αντικειμένου του καθενός από εμάς των φροντιστριών/ών, των ψυχολόγων, των κοινωνικών λειτουργών, των εκπαιδευτικών, των επιστημονικά υπευθύνων όχι σε επίπεδο παντογνωσίας, αλλά σε επίπεδο διαφορετικής οπτικής και ευθύνης. "Βοηθοί-βοηθούμενοι", "Φροντίδα-Έλεγχος", δίπολα που καλούμαστε καθημερινά να σπάσουμε και να αποδομήσουμε κάθε εργαζόμενος/η ξεχωριστά από τη δική του/της επαγγελματική ταυτότητα και όλοι/ες μαζί σαν ομάδα. Το κομμάτι των διαφορετικών ρόλων που έχουμε ως εργαζόμενοι λόγω διαφορετικών γνωστικών αντικειμένων και ειδικοτήτων, λέμε ότι όλοι οι εργαζόμενοι είμαστε το ίδιο και ότι ο καταμερισμός της εργασίας δεν μπορεί να είναι παράγοντας ο οποίος να μας διαχωρίζει σε ψυχοκοινωνικούς, φροντιστές, επιστημονικά υπεύθυνους, μαγείρισσα και εκπαιδευτικούς, καθαρίστριες, διερμηνείς, καθώς ο σκοπός μας είναι ένας και είναι κοινός: το καλύτερο συμφέρον για τα παιδιά.
Ως εργαζόμενοι/ες του Ξενώνα Εστία στηρίζουμε πρακτικές όπως η εμπλοκή των παιδιών σε αποφάσεις που αφορούν τη λειτουργία του σπιτιού τους και κύριος στόχος μας είναι η αυτονόμηση τους τόσο μέσα στη δομή αλλά κυρίως έξω στον πραγματικό κόσμο ώστε να ελαχιστοποιείται ο κίνδυνος της ιδρυματοποίησης. Θέλουμε τα παιδιά να έχουν φωνή και να ενδυναμώνονται ως προς αυτή τη κατεύθυνση μέσα από τη συνεργασία, τον διάλογο και πρωτίστως τον σεβασμό και ξεκαθαρίζουμε πως δεν υφίσταται κανένα κλίμα φόβου ή ελέγχου τόσο από τους εργαζόμενους προς τα παιδιά όσο και από εργαζόμενους προς εργαζόμενους.
Θα ξεπερνούσε τα όρια του παρόντος κειμένου να αναφερθούμε στο ισχύον κανονιστικό πλαίσιο της σίτισης ή της ελεύθερης πρόσβασης των παιδιών σε χώρους του ξενώνα και αν και πόσο απέχει από την περιγραφή που γίνεται στο κείμενο των συναδέλφων. Ως εργαζόμενοι/ες της δομής "Εστία" υπερασπιζόμαστε το δικαίωμα του κάθε παιδιού να έχει διαφορετικό πρόγραμμα και ποσότητα σίτισης από το προκαθορισμένο καθώς και ελεύθερη πρόσβαση στους χώρους του ξενώνα όταν αυτό δεν αποτελεί κίνδυνο για τα ίδια. Επιτυγχάνονται πάντα τα προαναφερθέντα; Ας αναλογιστούμε τις δομικές δυσκολίες και αν η ενδεχόμενη αποτυχία αποτελεί ευθύνη των εργαζομένων. Κι αν αναλογιστούμε και καταλήξουμε σε δομικά αίτια, ας στραφούμε στην εξάλειψη αυτών ως κοινότητα εργαζομένων σε ΜΚΟ χωρίς πολώσεις και εξατομικευμένες στοχοποιήσεις.
Είμαστε ανοιχτοί/ές σε κάθε δημόσιο διάλογο τόσο με συναδέλφους όσο και με ευαισθητοποιημένους πολίτες για την βελτίωση του ρόλου των εργαζομένων ως προς την ελεύθερη ανάπτυξη της προσωπικότητας κάθε παιδιού που διαμένει σε δομές φιλοξενίας ασυνόδευτων ανηλίκων.
Είμαστε αντίθετοι/ες σε κάθε είδους καταγγελία από συναδέλφους για συναδέλφους. Αν υπήρχαν κακοποιητικές πρακτικές θα ήμασταν οι πρώτοι που θα το καταγγέλλαμε, κάθε άλλος υπαινιγμός περί σιωπής και αποσόβησης είναι προσβλητικός και μας θίγει σε όλα τα επίπεδα, ηθικό, επαγγελματικό και ανθρώπινο.
Εργαζόμενες/εργαζόμενοι στη δομή "Εστία"[1
Πρώην Εργαζόμενες στη δομή “Εστία”[2]
[1] φροντίστριες/ες, επιστημονικά υπεύθυνη, κοινωνική λειτουργός, ψυχολόγος, μαγείρισσα, καθαρίστρια, διερμηνείς, εκπαιδευτικοί, διοικητικός υπάλληλος
[2] κοινωνικοί λειτουργοί, ψυχολόγος